عکاسی دیجیتال از تاریخچه تا اصول
در دنیای تکنولوژیک امروز عکاسی هر روز در حال گسترش است. خب ساده بگیم: عکاسی دیجیتال یعنی استفاده از یک فرایند دیجیتال برای ثبت عکس. حس‌گرهای نوری دیجیتال در دوربین، تصاویری را که توسط لنزی بر روی آن‌ها فوکوس شده، ثبت می‌کنند. تصویر به صورت دیجیتال (صفر و یک) ثبت می‌شود. پس از آن می‌توان توسط نمایشگر الکترونیکی به نمایش درآورده شود یا چاپ شود.
جالب است بدانید اصطلاح عکاسی آنالوگ بعد از ظهور عکاسی دیجیتال، به عکاسی‌ای نسبت داده شد که با فیلم نگاتیو انجام می‌شود. اتفاقاتی که در عکاسی آنالوگ رخ می‌دهد پایه‌ی شیمیایی دارد اما در عکاسی دیجیتال با سیگنال‌های الکترونیکی طرف هستیم.
آغاز عصر عکاسی دیجیتال به چه زمانی برمی‌گردد؟
می‌خواهیم کمی در مورد تاریخچه عکاسی دیجیتال بدانیم. به دهه‌ی 60 میلادی بازمی‌گردیم. 1968 میلادی، ادوارد استاپ (Edward Stupp)، پیتر کت (Pieter Cath) و سولت زیلاگی (Zsolt Szilagyi) که در کارگاه فیلیپس در نیویورک مشغول کار بودند دستگاهی را اختراع کردند. این دستگاه تصویر اپتیک را دریافت و بر روی ماتریسی متشکل از یک سری فوتویود ثبت می‌کرد.
فوتودیودها (Photodiodes) یک نوع حسگر حساس به نور هستند که بسته به کاربرد می‌تواند انرژی نوری را به جریان الکتریکی تبدیل کند. می‌توان گفت دستگاهی که آن‌ها اختراع کردند ادامه تکنولوژی (CCD (Charge-coupled device است که یک حسگر تصویربرداری متشکل از یک مدار یکپارچه شامل یکسری اتصالات یا خازن‌های حساس است. تکنولوژی CCD را پدر عکاسی دیجیتال می‌دانند که یک روش آنالوگ در ثبت تصاویر بسیار شفاف با قدرت تفکیک بالا (high resolution) به حساب می‌آید.
مخترعان
این تکنولوژی 1969میلادی توسط ویلیارد بویل (Willard Boyle) و جورج اسمیت (George E. Smith) اختراع شد. استیوین ساسون (Steven Sasson) مهندس شرکت Eastman Kodak اولین دوربین عکاسی با بهره‌گیری از تکنولوژی CCD را در 1975میلادی را به معرض ظهور رساند. 4کیلوگرم وزن، ثبت تصویر 100*100 پیکسل و مدت زمان 23ثانیه‌ای برای ثبت تصویر خصوصیات قابل ذکر این تکنولوژی بودند.
اولین دوربین‌های الکترونیک، در واقع آنالوگی بودند که یک گام اساسی برای دستیابی به عکاسی امروزی به حساب می‌آیند. یکی دیگر از نقاط حساس در توسعه عکاسی، Sony Mavica بود که 25 تا 50 قطعه عکس روی فلاپی دیسک ذخیره می‌کرد. کیفیت تصاویر در حد تلویزیون‌های آن زمان بودند و وارد بازار تجاری نشد.
اولی نمونه‌ی تجاری دوربین الکترونیکی آنالوگ از شرکت کانن(Canon) بود که 1984 میلادی به معرض ظهور رسید. البته این مدل گرانقیمت بود و کیفیت پایینی نسبت به فیلم‌های استاندارد آن زمان داشت. بیش‌تر روزنامه‌ها و بخش‌های نظامی از این تکنولوژی بهره می‌بردند و مورد اقبال عموم نبود.
اولین دوربین دیجیتال، آنطور که امروزه آن‌ها را می‌شناسیم Fuji Ds-1P بود که 1988 تولید شد. البته باز از نظر تجاری برای فوجی موفقیت آمیز نبود. فوجی دسامبر 1989 مدلی با نام بازار عرضه کرد که در ژاپن از نظر تجاری موفقیت‌هایی به دست آورد. در ادامه چند تصویر از مدل‌های قدیمی در دنیای عکاسی را باهم ببینیم.
چگونه با دوربین عکاسی دیجیتال عکس‌های بهتری بگیرم؟
اگر نقاش با رنگ نقاشی می‌کند، عکاس با نور. این نور در عکاسی توسط حسگرهایی دریافت می‌شود، به رقم‌های دیجیتال(صفر و یک) تبدیل می‌شود و بر روی اسکرین نمایش داده یا روی کاغذ چاپ می‌شود. اصول همان اصول عکاسی است. دقت به درجه‌ی روشنایی شاید اولین گام باشد. چرا که اگر نور نباشد عکسی نیست و وقتی نور باشد مقدار آن می‌تواند هم در کیفیت و هم سبک عکاس موثر باشد.
اکسپوژر(exposure) مقدار شدت نور است که در واقع ترکیبی از مقدار نور، عدد دیافراگم و سرعت شاتر به حساب می‌آید. اکسپوژر کدام بالاتر است؟
رعایت تعادل رنگ در دوربین عکاسی
رعایت تعادل رنگ سفید (White Balance) از دسته مواردی است که حین عکاسی باید مورد توجه قرار گیرد. WB فرایند حذف رنگ‌های مخابره شده‌ی غیرواقعی است. چشم ما به خوبی رنگ‌های سفید را درک می‌کند؛ اما چشم دوربین‌های عکاسی با این داستان قدری مشکل دارند(بسته به توانایی‌های دوربین) و گاها رنگ‌هایی نظیر آبی، نارنجی و حتی سبز را گزارش دهند. درک درست از این موضوع می‌تواند در عکاسی دیجیتال بهتر به شما کمک کند.
استفاده به موقع از فلش دوربین و رعایت ISO هم جز مواردی است که باید به آن توجه داشت. ISO یکی از سه اصل اساسی به همراه اندازه‌ی دیافراگم و سرعت شاتر است. ایزو به سادگی یعنی حساسیت به نور. این منطق در دوربین‌های آنالوگ با فیلم نگاتیو هم وجود داشت. آن را به شکل عدد(100، 200، 400، 800 و …) می‌بینید.
هرچه این عدد کمتر باشد، یعنی حساسیت کمتر است و دانه‌های تشکیل دهنده‌ی عکس کوچکتر خواهند بود. اگر نور کم بود، عدد iso را بالاتر ببرید. یکی از موارد کاربردی iso بالا، اماکن ورزشی سرپوشیده است که نور در آنجا کمتر و اشیا متحرک هستند. با بالا بردن iso، سرعت شاتر را هم بالاتر برده‌اید و اشیایی که به سرعت در حال حرکت هستند را می‌توان به شکل مطلوبی ثبت کرد.
هنگامی که می‌خواهید iso را تنظیم کنید چند پرسش از خود داشته باشید:
- شدت نور چقدر است و می‌خواهید افزایشش دهید یا کاهش؟
- آیا تصویری با دانه‌بندی درشت می‌خواهید یا بدون نویز و دانه‌بندی ریز؟
- از سه‌پایه (tripod) قرار است استفاده کنم؟
- آیا قرار است از سوژه‌ی ساکن تصویربرداری کنم یا سوژه‌ی متحرک؟
در هر کدام از این موارد انتخاب صحیح عدد iso منجر به ثبت تصویر مورد نظر ما می‌شود.
نکات پایانی
قانون سوم (third rule) را تمرین کنید. به این منظور میتوانید حین عکاسی grid را روشن کنید تا صفحه کادربندی شود. این قانونی نیست که بتوان در یک خط شرح داد. مهم این است که در مورد آن بدانید و تمرین کنید. به طور خلاصه این قانون روی دید کانونی دید ناظر تاکید دارد و بر حس و حال عکس اثرگذار است.
لرزش دست را کاهش دهید. هرچند دوربین‌های عکاسی دیجیتال امروزه لرزش‌گیر دارند. گجت(gadget) هم برای این منظور ساخته شده که استابلایزر خوانده می‌شود.
یکی از ترفند های رایج پنینگ (panning) است. این تکنیک برای نشان دادن تحرک در عکاسی است. در این روش در واقع سرعت شاتر را کاهش داده و همگام با سوژه دوربین را به صورت افقی حرکت می‌دهیم تا تصویر در حرکت مطلوب ما تهیه شود.
توجه کنید عکاسی فقط سوژه نیست. عکاسی هنر درک نور است که در عکاسی دیجیتال همه چیز با چند لمس ساده قابل تنظیم است و بسته به خلاقیت و تجربه‌‌ی عکاس، تصاویر متفاوتی خلق می‌شود.
