محافظت از گوش‌ها در اجراهای زنده و استودیو

Guide to Hearing Protection

گروه AC/DC چندین اجرای زنده‌ی خود را در سال ۲۰۱۶ به دلیل مشکلات سلامتی خواننده‌ی گروه، برایان جانسون، کنسل کرد. دکترها به جانسون هشدار دادند که اگر اجراهای زنده‌ی خود را متوقف نکند «کاملا شنوایی خود را از دست خواهد داد». این خبر نه تنها نگران‌کننده است، بلکه نشان می‌دهد اجراهای زنده می‌توانند تاثیر قابل توجهی بر شنوایی موزیسین‌ها و فعالان عرصه موسیقی داشته باشند. در اینترنت مقالات زیادی درباره‌ی تاثیرات اجراهای زنده بر شنوایی موزیسین‌ها منتشر شده است. هرچند بسیاری ممکن است بر اساس شایعات و شنیده‌ها باشد. در این مقاله قصد داریم مشکلات شنوایی را از دیدگاه متخصصان این عرصه بررسی کنیم.

فرآیند شنیدن چگونه اتفاق می‌افتد؟

دستگاه شنیداری انسان طراحی بسیار پیچیده‌ای دارد و پرداختن به جزئیات آن نیازمند مقاله‌ای بسیار طولانی‌تر است. هرچند می‌توانیم به سادگی بیان کنیم که گوش لرزش‌های هوا را به دیتاهای الکتریکی (تکانه‌های عصبی) تبدیل می‌کند. این اطلاعات برای پردازش به مغز می‌رسند و به شنیدار بدل می‌شوند. موج‌های صدا توسط بخش خارجی گوش به پرده‌ی گوش هدایت می‌شوند. پرده‌ی گوش مانند میکروفونی عمل می‌کند که موج‌ها را به انرژی مکانیکی تبدیل می‌کند. در پشت پرده‌ی گوش سه استخوان کوچک به نام استخوانچه‌های شنوایی قرار دارند که لرزش‌ها را از گوش میانی به گوش داخلی منتقل می‌کنند. این لرزش‌ها به مایعی یونی به نام پیراتنابه می‌رسند که باعث می‌شود سلول‌های مویچه‌ی اندام کورتی فعال شوند. این سلول‌ها بر اساس پاسخ فرکانس مرتب شده‌اند و برپایه‌ی قدرت سیگنال، نورون‌های مرتبط با خود را فعال می‌کنند. این اطلاعات در نهایت به مغز منتقل می شوند تا به عنوان صدا به خودآگاه ما ارائه شوند.

موزیسین‌ها در معرض چه مشکلاتی هستند؟

با توجه به ساختار پیچیده‌ی گوش، این دستگاه می‌تواند به دلایل متعددی صدمه ببیند. این تاثیرات همچنین می‌توانند کوتاه مدت یا بلند مدت باشند. مشکلات کوتاه مدت ممکن است شامل گرفتگی مسیر گوش یا ورود اشیا خارجی به آن باشد. همچنین گوش میانی ممکن است دچار عفونت یا حساسیت شود که به ایجاد مایعات و فشار در گوش و در نتیجه تغییر یافتن فرکانس‌های وارد شده به گوش منجر می‌شوند.

مشکلات بلند مدت سخت‌تر قابل درمان هستند و شامل مشکلاتی از جمله آسیب به پرده‌ی گوش (به دلیل ضربه و عفونت)، استخوانچه‌ها (به دلیل ورم مفصل یا ضربه) و سلول‌های مویی داخلی گوش (به دلیل ارتباط با صداهای نامناسب یا مشکلات دیگر) می‌شوند. همچنین نورون‌هایی که صدا را از گوش به مغز انتقال می‌دهند ممکن است به دلیل سکته یا ضربه‌های مغزی آسیب ببینند. در نهایت، سن همواره عاملی تاثیرگذار است و افراد معمولا از دهه‌ی ۵۰ زندگی خود به سنگینی گوش مبتلا شوند. این بیماری شنیدن فرکانس‌های بالا را دچار مشکل می‌کند و در بین هر سه نفر، یک نفر را تحت تاثیر قرار می‌دهد.

محافظت از گوش‌ها در اجراهای زنده و استودیو

موزیسین‌ها در معرض یکی از مهم‌ترین دلایل مشکلات شنوایی، یعنی شنیدن صداهای بلند برای مدت طولانی هستند. عوامل زیادی در ایجاد چنین مشکلاتی دخیل‌اند. از جمله قدرت صدا (که با دسیبل dB اندازه‌گیری می‌شود)، توزیع فرکانس، مدت‌زمانی که گوش در معرض چنین صداهایی قرار می‌گیرد و همچنین ژنتیک و سن افراد. اطلاع از میزان دسیبل مناسب ممکن است بسیاری از افراد را غافلگیر کند. نویز معمول در یک اتاق ساکت، ۴۰dB است. صدای تولیدشده توسط سشوار ۹۰dB است. حضور در مقابل اسپیکرهای یک کنسرت راک نیز صدایی معادل ۱۲۰dB را به گوش شما می‌رساند. در نهایت باید اشاره کنیم آستانه‌ی درد ۱۴۰dB است. موسسه‌ی ملی سلامت آمریکا توصیه می‌کند که بیش از ۸ ساعت در روز در معرض صدایی به بلندی ۸۵dB قرار نگیرید. هر ۳dB قدرت صدای وارد شده به گوش داخلی را دوبرابر می‌کند. به این ترتیب هر بار که صدا ۳dB قوی‌تر می‌شود، زمان مناسب برای شنیدن به آن نصف می‌شود. پس صدایی معادل ۸۸dB باید تنها ۴ ساعت در روز شنیده شود. پس برای شنیدن امن صدایی در محدوده‌ی ۱۱۰dB که معادل صدای یک چمن‌زن است، تنها ۳۰ ثانیه وقت خواهید داشت. به این ترتیب صدای یک کنسرت راک تنها ۷ ثانیه قابل شنیدن است. به این معنی که پس از ۷ ثانیه، افراد در معرض ایجاد آسیب بلند مدت در دستگاه شنوایی خود هستند. پس اگر در طولانی مدت چنین صداهایی را بشنوید، مویچه‌های بخش داخلی گوش آسیب خواهند دید و فعالیت آن‌ها ضعیف‌تر می‌شود.

نشانه‌های بیماری

خوشبختانه نشانه‌هایی وجود دارد که ایجاد آسیب را در مراحل ابتدایی آن به شما یادآوری می‌کند. بسیاری از ما با ضعیف‌تر شدن شنوایی یا شنیدن صدای زنگ‌ مانندی در گوش‌ها پس از حضور در کنسرت مواجه شده‌ایم. این‌ها همه نشانه‌ای از ضربه‌دیدن و ضعیف‌تر شدن مویچه‌های گوش هستند. با این وجود که چنین مشکلاتی پس از چند ساعت از بین می‌روند، بخشی از آسیب بلند مدت است و همواره با ما خواهد بود.

زنگ‌زدن گوش (که با اصطلاح علمی تینیتوس شناخته می‌شود) یکی از ابتدایی‌ترین نشانه‌های آسیب ‌رسیدن به دستگاه شنوایی است. یک پژوهش نشان می‌دهد که مشکلات شنوایی مرتبط با صدای بلند در میان موزسین‌ها چهار برابر رایج‌تر از مردم عادی است و نشانه‌هایی مانند زنگ‌زدن و وزوز گوش ۵۷٪ بیشتر توسط موزیسین‌ها شنیده می‌شود. کریس مارتین، خواننده‌ی گروه کلدپلی می‌گوید: « تنها زمانی به مراقبت از گوش فکر می‌کنید، که به مشکلات شنوایی دچار شده‌اید. من حدود ۱۰ سال با تینیتوس مواجه بودم. هرچند به تازگی به دنبال مراقب از گوش خود رفته‌ام و توانسته‌ام رشد آن را متوقف کنم.

حالا همه‌ی اعضای گروه از گوش‌گیرهای مخصوص یا هندزفری‌های مانیتور استفاده می‌کنند.» از موزیسین‌های دیگری که با مشکلاتی مشابه دست و پنجه نرم می‌کنند می‌شود به فیل کالینز (که به همین دلیل از دنیای موسیقی خداحافظی کرد)، اریک کلپتون، نیل یانگ، پیت تونسند، جف بک، بونو و استینگ اشاره کرد. بسیاری از آن‌ها اظهار می‌کنند که از اینکه زودتر از گوش‌های خود مراقب نکرده‌اند پشیمان هستند.

 لارس الریچ از متالیکا می‌گوید: «اگر بینی شما خراش بیافتد، پس از چند روز بهتر می‌شود. اگر شنوایی شما آسیبی ببیند، دیگر راهی برای بازگرداندن آن نیست.» بسیاری تصور می‌کنند که این مشکل تنها به ستاره‌های راک محدود می‌شود. هرچند موزیسین‌های کلاسیک نیز در معرض همین خطرات قرار دارند. حتی برخی از پژوهش‌ها نشان می‌دهند که نوازندگان ارکستر با خطرات بیشتری مواجه هستند. به عنوان مثال نوازندگان ویولن، به دلیل اختلاف فاصله‌ی دو گوش به ساز، در معرض از دست دادن شنوایی به شکل نامتقارن هستند.

هرچند تینیتوس تنها یکی از علائم از دست دادن شنوایی است. یکی دیگر از علائم می‌تواند سخت‌تر شنیدن در محیط‌های شلوغ و پرسروصدا باشد. ممکن است مدام از دیگران بپرسید که بلندتر یا با سرعت کمتر صحبت کنند. یا اینکه متوجه شوید آهنگ‌های موردعلاقه‌تان نسبت به سال‌های قبل متفاوت‌تر جلوه می‌کنند. این مسئله ممکن است در فضای استودیو نیز خود را نشان دهد و به نظر بیاید که میکس‌ها صدایی متفاوت یا عجیب دارند. همچنین حساسیت بیش از حد به برخی از فرکانس‌ها (صدابیزاری، هایپراکوسیس)  نیز نشانه‌ای از شروع فرآیند ضعف در شنیداری است.

گوش شما از راه‌های مختلفی برای مقابله با مشکلات شنوایی استفاده می‌کند. هرچند این راهکارها نیز ممکن است در شنیدار تاثیرگذار باشند. به عنوان مثال پدیده‌ای به نام تغییر موقت آستانه (Temporary Threshold Shift) وجود دارد که باعث می‌شود مویچه‌ها و عصب‌های گوش پس از مدت‌ها قرارگیری در معرض صداهای بلند، نحوه‌ی پاسخگویی خود به فرکانس‌ها را تغییر دهند. به عنوان مثال ممکن است پس از کنسرت به رادیوی ماشین گوش کنید و فردا متوجه شوید که ولوم رادیو بیشتر از حد معمول تنظیم شده است.

یکی دیگر از راهکارهای دفاعی، منقبض شدن ناگهانی ماهیچه‌ای متصل به استخوانچه‌های گوش است. این اتفاق در پاسخ به افزایش ناگهانی صدا می‌افتد و میزان لرزش‌های دریافت شده در گوش داخلی را کاهش می‌دهد. این راهکارها بسیار کارآمد هستند، هرچند همچنان قدرت شنیداری شما را تحت تاثیر قرار می‌دهند. یکی از واضح‌ترین نشانه‌های این اتفاق، خستگی گوش است. پدیده‌ای که ممکن است پس از چندین ساعت کارکردن روی یک میکس یا قطعه‌ی موسیقی با آن روبرو شوید. به همین دلیل بهتر است در میان میکس کردن چندین بار به خود استراحت دهید. به این ترتیب نه تنها از آسیب‌های بلندمدت جلوگیری می‌کنید، بلکه جلوی تاثیرگذاری خستگی گوش بر روی نتیجه‌ی نهایی میکس را خواهید گرفت.

در کنار این نکات باید به یاد داشته باشید که اگر آستانه‌ی تحمل بارها به شکل موقت تغییر کند، پس از مدتی این تغییر دائمی خواهد شد. به این ترتیب صداها همواره به شکلی متفاوت شنیده می‌شوند. معمولا این تغییر دائمی در محدوده‌ی فرکانس ۴kHz (میانه‌ی بالایی فرکانس) اتفاق می‌افتد و به مرور زمان گسترش پیدا می‌کند. این تغییر به مدت زمان گوش‌سپردن به صداهای نامناسب نیز بستگی دارد و باعث می‌شود که طی زمان مویچه‌ها و فیبرهای عصبی آستانه‌ی پاسخگویی خود را از دست بدهند یا اینکه حتی این آستانه فراتر از حد مناسب باشد. به همین دلیل دقت شنیداری شما کمتر می‌شود و دقت ساخت موسیقی شما نیز تحت تاثیر قرار می‌گیرد.

مشکلات شنوایی حتی ممکن است بدون علائم اولیه اتفاق بیافتند. به همین دلیل بهتر است برای آزمایش وضعیت شنوایی خود به طور مرتب به دکتر مراجعه کنید. بسیاری از صدابرداران به شکل سالانه به دکتر مراجعه می‌کنند تا مشکلات را پیش از جدی‌شدن کشف کنند. به یاد داشته باشید که به محض اینکه به شنوایی شما آسیبی وارد شود، هیچ راهکاری برای بازگرداندن آن به وضعیت اول (به جز استفاده از سمعک یا دستگاه‌های مدیریت نویز) وجود ندارد. با این وجود که برخی از داروها می‌توانند تینیتوس (وزوز گوش) را کاهش دهند، هیچ دارویی برای از بین بردن آن یا التیام دوباره‌ی گوش وجود ندارد. به همین دلیل نگهداری از گوش و توجه به سلامت آن یکی از مهم‌ترین وظایف یک نوازنده و صدابردار است.

پیشگیری از مشکلات شنوایی

با این وجود که عوامل بالا همگی در بروز مشکلات شنوایی موثر هستند، این عوامل همچنین افراد مختلف را از راه‌های مختلفی تحت تاثیر قرار می‌دهند. برخی افراد ممکن است سال‌ها با صداهای بلند مواجه شوند و هیچ مشکلی احساس نکنند. و از طرف دیگر بسیاری ممکن است حتی پس از یک بار آسیب با مشکلات دائمی روبرو شوند. هرچند مواجهه‌ی دائمی با صداهای بلند همواره مشکل‌ساز است و پیشگیری از چنین شرایطی باید مهم‌ترین الویت هر نوازنده‌ای باشد. خبر خوب این است که حتی اگر با آسیب‌های شنوایی مواجه شده باشید، راه‌هایی برای توقف رشد این پدیده وجود دارد.

• مهم‌ترین نکته این است که تا جای ممکن از گوش‌های خود مراقبت کنید. اگر در کنسرت‌هایی با صدای بلند حضور پیدا می‌کنید، همواره از محافظ‌های گوش در طول اجرا استفاده کنید.
• عادت کنید که همواره به بلندی صدای دستگاه‌های اطراف خود اهمیت دهید. می‌توانید یک دسیبل‌متر را همراه خود داشته باشید یا اینکه از اپ‌های رایگانی از جمله Galaxy Audio Check Mate CM-130 SPL Meter برای اندازه‌گیری صدا استفاده کنید. از اسپیکرها، هدفون‌ها و مانیتورهای باکیفیت استفاده کنید تا پاسخ فرکانس دقیقی را از آن‌ها دریافت کنید. همچنین همواره به سطح ولوم دستگاه توجه کنید.
• استفاده از محافظ‌های گوش و ایرپلاگ‌ها را در محیط‌ های پرسروصدا به یک عادت تبدیل کنید. این مسئله تنها به کنسرت‌ها محدود نمی‌شود. در زمان استفاده از ابزار برقی، شلیک اسلحه یا رویدادهای ورزشی همواره محافظ‌های خود را به همراه داشته باشید.
• در نهایت اینکه از محافظ‌های گوش خود به درستی استفاده کنید. مطمئن شوید که پلاگ‌ها، گوش شما را به شکل کامل پوشش می‌دهند. اگر گوش به شکل کامل پر نشود نه تنها استفاده از پلاگ را سخت‌تر می‌کند بلکه گوش را مجددا در معرض صدای بلند قرار می‌دهد. هرگز یکی از هندزفری‌های مانیتورینگ را در داخل گوش نگذارید و دیگری را رها کنید. به این ترتیب شنوایی شما در طول زمان به شکل نامتقارن آسیب خواهد دید. اگر پس از استفاده از محافظ نمی‌توانید صداهای اطراف را به خوبی بشنوید، کافی است یک کانال میکروفون آمبیانس را به میکس خود اضافه کنید یا اینکه از مدل‌های IEM جدیدتر که مجهز به قابلیت شنیدن صداهای بیرونی (از جمله Westone Am Pros) هستند استفاده کنید.

محافظت از گوش را به فردا واگذار نکنید

نخستین قدم برای محافظت از گوش، خرید یک جفت ایرپلاگ ارزان‌قیمت است که از فوم ساخته شده است. این پلاگ‌ها قیمت بسیار مناسبی دارند و در اکثر ابزارفروشی‌ها عرضه می‌شوند. به این ترتیب با کمترین هزینه می‌توانید قدرت صدایی که به گوش می‌رسد را کاهش دهید. هرچند محافظ‌هایی که برای موسیقی ساخته نشده‌اند، معمولا فرکانس‌های بالا را کاهش می‌دهند و صدا به شکلی عمیق و ناهنجار به گوش می‌رسد. پلاگ‌های مخصوص موسیقی فرکانس‌ها را به شکل یکسان کاهش می‌دهد و به همین دلیل صدا به شکلی دقیق اما با قدرتی کمتر به گوش می‌رسد. این محافظ‌ها ممکن است از سیلیکون یا مواد اولیه‌ی مستحکم‌تری ساخته شده باشند که در گوش نرم می‌شوند و به همین دلیل به خوبی گوش را پوشش می‌دهند. Hearos Rock ‘n Roll Earplugs گزینه‌ی مناسبی است که گوش را به خوبی پوشش می‌دهد و به سادگی قابل شست‌وشو است. همچنین پلاگ‌هایی مانند Etymotic Research ETY-Plugs با وجود کاهش ولوم، دقت فرکانس را تا جای ممکن حفظ می‌کنند. همچنین هندزفری‌هایی به نام attenuating earbuds وجود دارند که میزان صدای آن‌ها قابل تنظیم است. هرچند قیمت بسیار بیشتری نیز نسبت به گزینه‌های بالا دارند.

انتخاب بهترین ابزار مانیتورینگ

ماینتورهایی که در داخل گوش جای می‌گیرند (IEM) نه تنها برای موزیسین‌ها مناسب هستند، بلکه به مخاطبان عادی موسیقی نیز کمک خواهند کرد. این مانیتورها معمولا بهتر در گوش قرار می‌گیرند، صدا را بهتر مدیریت می‌کنند و از ایربادهای عادی کیفیت بهتری دارند. اگر به دنبال خرید IEM هستید، باید عوامل مختلفی را در نظر بگیرید. میزان انزوای صدا را مشاهده کنید و تصمیم بگیرید که آیا به دنبال گوشی‌های معمولی هستید یا گوشی‌هایی که برای هر شخص به شکل جداگانه ساخته می‌شوند. در کنار این بهتر است گوشی‌هایی با فیلتر آمبیانس قابل تعویض تهیه کنید. با استفاده از این گوشی‌ها می‌توانید صدا را به شکل کامل بسته نگه دارید یا اینکه ولوم را به حد دلخواه خود پایین بیاورید.

هدف اصلی این مقاله، تشویق شما به نگهداری بهتر از قدرت شنیداری خود است. هدیه‌ای که به سادگی قابل بازیابی نیست. هیچ زمانی برای مراقبت از گوش‌ها زود (یا دیر) نیست. حالا که با کارکرد گوش، نحوه‌ی مراقبت از آن و علائم مشکلات شنیداری آشنا شدید، می‌توانید نخستین قدم را در راه بهبود بردارید. اگر تا به حال از گوش‌های خود مراقبت نکرده‌اید، اولین قدم خرید یک جفت فوم محافظ ساده است. می‌توانید آن‌ها را در کنسرت‌ها یا محیط‌های شلوغ استفاده کنید و نگران آسیب دیدن گوش‌های خود نباشید. با وجود آلودگی‌های صوتی جهان امروز، بهتر است همواره پلاگ‌های خود را به همراه داشته باشید و به شکل مرتب به دکتر خود مراجعه کنید.

منبع : محمد روزبه